Περί Κριτικής

Όλοι έχουμε ή ερχόμαστε αντιμέτωποι κάποια στιγμή με το θέμα της κριτικής. Η κριτική περιλαμβάνει και τη θετική της πλευρά (από θετικές απόψεις μέχρι την κολακεία) και την αρνητική της πλευρά (από αρνητικές απόψεις μέχρι την μομφή). Μερικοί επιλέγουμε να την κρύψουμε κάτω από το τραπέζι και άλλοι επιλέγουμε να την δούμε – πως την εισπράτουμε και πως την εκφέρουμε.

Ξεκινώντας, κανείς έχει απόψεις για τα πράγματα – του αρέσουν, δεν του αρέσουν, συμφωνεί, διαφωνεί και τα λοιπά. Η άποψη αυτή μπορεί να δομηθεί ώστε να παράγει την κρίση που σύμφωνα με το λεξικό είναι η «εμπεριστατωμένη άποψη» για κάτι. Από την κρίση παράγεται η κριτική που είναι η αξιολόγηση φαινομένων. Ωστόσο, μέσω της χρήσης η λέξη κριτική, έχει φτάσει να σημαίνει επίκριση, δηλαδή μομφή ή αποδοκιμασία. Στην ακόμη πιο αρνητική έκφανση μπορούμε να φτάσουμε στην κατάκριση – την κατηγορία ή την έντονη αποδοκιμασία.

Πολλές φορές, με την κριτική (κυρίως αρνητική) που μας ασκείται πυροδοτείται ένας εσωτερικός μηχανισμός – αυτό που ήδη γίνεται μέσα μας «συνταιριάζει» με αυτό που ακούγεται. Κάποιες από αυτές τις φορές, ξυπνάει ο Θυμός.

Φτάνοντας στο κατώφλι του θυμού, είναι σοφό να αφουγκραστούμε το χρήσιμο αυτό συναίσθημα του θυμού.

Μπορώ να αφουγκραστώ το θυμό μου;
Τι είναι αυτό που με κάνει να αντιδρώ;
Επιτίθεμαι αμυνόμενος και δικαίως κατά την άποψη μου ή συμπεριφέρομαι κάπως αλλιώς;

Χρειάζεται να πάρουμε ευθύνη των συναισθημάτων μας, χωρίς να αποδίδουμε όλη την ευθύνη στον φορέα της κριτικής. Αυτό έχει να κάνει και με το θέμα της ευθυξίας. Μερικές φορές, τα πράγματα μπορεί να μην είναι ακριβώς όπως τα βλέπουμε λόγω της διαμόρφωσης που ο καθένας από εμάς έχει «υποστεί» ως παιδί.

Μέσα στα πλαίσια της διαμόρφωσης και της τυφλότητας μας, πολύ συχνά γινόμαστε αυτοί που εκφέρουν την καμουφλαρισμένη αρνητική κριτική χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι το κάνουμε. Αν λάβουμε υπόψη, ότι το 85% της επικοινωνίας βασίζεται σε μια μη λεκτική τέτοια, μπορούμε να καταλάβουμε πως παρορμητικά μπορούμε να πέσουμε σε αυτή την παγίδα.

Ο τρόπος συμπεριφοράς και ο τρόπος ομιλίας μπορεί να αλλάξει με τις εσωτερικές μας αλλαγές, κυρίως μέσω αυτών που παρατηρούμε για τον εαυτό μας και τους λόγους για τους οποίους αντιδρούμε στα πράγματα… Υπό αυτό το φως:

Βλέποντας ότι μας ενοχλεί η επίκριση, μήπως θα μπορούσαμε να γίνουμε πιο προσεκτικοί στο λόγο μας;
Αν δε μας ενοχλεί, μήπως μπορούμε να καταλάβουμε που και γιατί ενοχλούνται οι άλλοι;
Όταν τοποθετούμαι απέναντι σε ένα κείμενο, τοποθετούμαι στο περιεχόμενο του κειμένου ή στον γράφοντα το κείμενο;
Διαφοροποιείται η κριτική ανάλογα με το αν το άτομο είναι γνωστό ή άγνωστο;
Μήπως μια αποδοχή του εαυτού μας, μας κάνει πιο δεκτικούς στην κριτική (θετική ή αρνητική);

Αθηναΐδα και Ατόφιος