Ταξίδι στ' όνειρο

Τα όνειρα που πάντα περισσεύουν
κι' αλήθεια που δεν γίνονται ποτές
ταξίδια του μυαλού που σε μαγεύουν
και χάνονται μακριά μέσα στο χθες.

Μαζί σου θα χαθώ μέσα στο χρόνο
ταξίδι μακρινό με το μυαλό
το όνειρο που πάντα περισσεύει
θα κάνουμε μαζί πραγματικό.

Τα όνειρα που πάντα περισσεύουν
κι αλήθεια δεν γίνονται ποτές
καράβια στο μυαλό μας αραγμένα
ταξίδι θα μας πάνε, αν το θες.

Don Alejandro

Αυτογνωσία - Αυτοπαρατήρηση - Παρατηρητής - Παρατηρούμενος

Η Αυτογνωσία, που πρέπει να είναι ο σκοπός της ζωής μας, ξεκινάει από την Αυτοπαρατήρηση. Αυτοπαρατήρηση είναι η μη ταύτιση με τα εξωτερικά πράγματα, τα άτομα κι ακόμα είναι μια προσοχή μέσα μας, σ’ αυτό που συμβαίνει στην ανθρώπινη μηχανή. Είναι μια συνειδητή προσοχή. Μια κατάσταση συγκέντρωσης σ’ αυτό που συμβαίνει στο εσωτερικό μας, μέσα μας. Αυτά που συμβαίνουν έξω δεν έχουν μεγάλη σημασία.

Όσο κι αν νομίζουμε ότι αυτό είναι εύκολο, αν το προσπαθήσουμε, θα δούμε ότι είναι πολύ δύσκολο, στην αρχή τουλάχιστον. Κι αυτό γιατί ζούμε μέσα στην μηχανικότητα. Τίποτα δεν κάνουμε συνειδητά. Νομίζουμε ότι είμαστε συνειδητοί. Το πρωί τρώμε βιαστικά το πρωινό μας και συγχρόνως σκεφτόμαστε τα προβλήματα της δουλειάς, τα ραντεβού που έχουμε, τις προτάσεις που έχουμε να κάνουμε, τους λογαριασμούς που έχουμε να πληρώσουμε κλπ. Το ίδια συνεχίζουμε και στο δρόμο για τη δουλειά. Και όταν είμαστε στη δουλειά, σκεφτόμαστε πως έχουμε να πάμε Σούπερ Μάρκετ, να βγάλουμε τον σκύλο βόλτα, να πάμε με κάποιους φίλους για φαγητό. Κι αν μας ρωτήσει κανείς τι φάγαμε το πρωί, δεν θα μπορέσουμε να του απαντήσουμε, γιατί δεν θυμόμαστε, γιατί όταν τρώγαμε, δεν ήμασταν εκεί, δεν ήμασταν συνειδητοί.

Πώς λοιπόν να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας, όταν εμείς απουσιάζουμε από αυτόν; Τι πρέπει να κάνουμε; Να τον χωρίσουμε σε δύο. Σε παρατηρητή και παρατηρούμενο. Κι αυτό θα γίνει μόνο αν είμαστε συνειδητοί. Κατά την διάρκεια της ημέρας, σε ό,τι κάνουμε. Να είμαστε σε κατάσταση αυτοεπαγρύπνησης. Τρώγοντας το πρωινό μας η συνείδησή μας θα είναι εκεί, θα νιώθουμε ότι τρώμε, ότι πίνουμε τον χυμό μας. Κι αν ο νους μας πάει να μας ταξιδέψει αλλού, εμείς, όντας συνειδητοί, δεν θα ξεγελαστούμε, θα παραμείνουμε σ’ αυτό που κάνουμε τώρα. Όντας συνειδητοί δεν θα χάνουμε ενέργεια. Κι αν συνεχίσουμε αυτή την άσκηση του Παρατηρητή , που είναι η συνείδηση, και του Παρατηρούμενου, που είναι όσα κάνουμε: οι συμπεριφορές μας, οι ψυχολογικές μας καταστάσεις. Θα μπορέσουμε την ώρα που κάνουμε κάτι, να αντιλαμβανόμαστε αυτό που κάνουμε αν είναι σωστό, αν αυτό είναι ένα ελάττωμα και κάθε φορά που θα μας βγαίνει να το παρατηρούμε και σιγά σιγά να το εξαφανίζουμε.

Όταν είμαστε χωρισμένοι σε Παρατηρητή και Παρατηρούμενο και μας βγει ένα ελάττωμα, τεμπελιά, θυμός, υπερηφάνεια, ο Παρατηρητής-Συνείδηση θα το αντιληφθεί. Δεν θα ταυτιστούμε με αυτό, θα δουλέψουμε πάνω σ’ αυτό και κάθε φορά που θα παρουσιάζεται, θα φροντίζουμε σιγά-σιγά να το εξαφανίζουμε. Δεν θα είναι βέβαια εύκολο, αλλά δεν θα είναι και ακατόρθωτο.

Η αυτοπαρατήρηση είναι μια αίσθηση που έχει ατροφήσει, γιατί δεν έχει χρησιμοποιηθεί. Και με τον τρόπο που τη βάζουμε σε λειτουργία, αρχίζει να εξελίσσεται. Όταν π.χ. έχουμε ένα χέρι στον γύψο αρκετό καιρό, όταν βγάλουμε τον γύψο, αυτό δεν θα λειτουργεί. Θα χρειαστεί ένα χρονικό διάστημα με ασκήσεις, για να λειτουργήσει φυσιολογικά.

Με τον τρόπο που αυτοπαρατηρούμαστε αναπτύσσεται αυτή η αίσθηση και φαίνεται κάτι συνηθισμένο για μας να αυτοπαρατηρούμαστε. Όταν δεν αυτοπαρατηρούμαστε δεν βλέπουμε την αντίδραση, δεν βλέπουμε τίποτα. Μόνο ταυτιζόμαστε με τα εξωτερικά πράγματα, χάνουμε ενέργεια και ξεφεύγουμε από τον στόχο μας, την αυτογνωσία. Αν μας βρίζουν, μας βγαίνει θυμός, θυμώνουμε. Όταν κάποιος έχει μια ιδέα αντίθετη με τη δική μας θέλουμε να συγκρουσθούμε, αντί να αυτοπαρατηρηθούμε και να σεβαστούμε ότι, ο καθένας μπορεί να σκέφτεται διαφορετικά.

Το να αυτοπαρατηρείται κανείς, δεν είναι το να γνωρίζει, το να σκέφτεται, γιατί το να γνωρίζει, το να σκέφτεται, γιατί το να γνωρίζει είναι κάτι παθητικό. Γνωρίζω ότι κάθομαι στην καρέκλα, αλλά δεν βρίσκομαι σε αυτοπαρατήρηση. Γνωρίζω ότι βρίσκομαι σε κατάσταση θυμού, αλλά δεν βρίσκομαι σε αυτοπαρατήρηση και είμαι ταυτισμένος, αντιδρώ.

Κάποιος μπορεί να σκέφτεται πολλά πράγματα για τον εαυτό του, μπορεί να σκεφτεί ότι είναι πολύ καλός, ότι είναι πολύ κακός. Αυτό όμως δεν σημαίνει και ότι αυτοπαρατηρείται. Ούτε όταν σκεφτόμαστε, αυτοπαρατηρούμαστε.

Τι μας εμποδίζει να αυτοπαρατηρηθούμε; Η αίσθηση ότι είμαστε πάνω από τους άλλους, ότι είμαστε μοναδικοί, η υπερβολική αγάπη προς τον εαυτό μας, η μεγάλη αυτοπεποίθηση για τις ιδέες μας, η άρνηση να βλέπουμε την ξένη άποψη.

Όταν κάνουμε μηχανικά αυτοπαρατήρηση είναι οι σκέψεις. Εκεί δεν είμαστε σε ανάμνηση του εαυτού μας, δεν είμαστε συνειδητοί. Όταν αυτοπαρατηρούμαστε αληθινά, αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε μια συνειδητή κατάσταση, ότι λαμβάνουμε κάποιες πληροφορίες. Είναι μια καινούργια κατάσταση προσοχής.

Η Αυτοπαρατήρηση είναι ένα κλειδί, που θα μας επιτρέψει να πραγματοποιήσουμε μια ριζική αλλαγή. Είναι συνειδητή προσοχή. Ας το προσπαθήσουμε.

Κυβέλη

ΚΡΙΣΗ - ΚΡΙΤΙΚΗ - ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ

Κρίση - Κριτική - Αυτοκριτική, έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Η κρίση μας είναι εγκλωβισμένη μέσα σε έναν κύκλο πεποιθήσεων, που την προσδιορίζουν και την περιορίζουν. Αυτές οι βασικές πεποιθήσεις που προσδιορίζουν την κρίση μας ξεκινούν με ελλιπή δεδομένα και με καταγραφές από τη γέννησή μας, από το κύτταρό μας. Στη διαδρομή η κρίση εξελίσσεται μέσω των ερεθισμάτων μας, της κουλτούρας μας, του μεγαλώματός μας και αναπτύσσεται η κριτική. Είναι όμως έτσι η κρίση μας και επομένως η κριτική μας αντικειμενική;

Συνήθως οι ρίζες της κριτικής είναι είτε ο ΦΟΒΟΣ είτε η ΑΓΑΠΗ. Η κριτική με την οποία ερχόμαστε πιο συχνά αντιμέτωποι είναι μάλλον αυτή που έχει ως ρίζα το φόβο. Σε αυτήν την περίπτωση μπαίνουμε στη διαδικασία της σύγκρισης, με σκοπό να μειώσουμε τους άλλους και παράλληλα να υπερασπίσουμε - αναδείξουμε το ΕΓΩ μας. Αντίθετα, όταν η κριτική έχει ως ρίζα την αγάπη, δεν υπάρχει σύγκριση, αλλά φροντίδα, κατανόηση και διάθεση ανάδειξης του ΑΛΛΟΥ. Αξίζει να σημειωθεί ότι και στις δύο περιπτώσεις ο στόχος είναι ίδιος: η αποδοτική αλληλεπίδραση. Απλά στην περίπτωση της αγάπης "παίζουμε" για  να κερδίσουμε, ενώ στην περίπτωση του φόβου, "παίζουμε" για να μη χάσουμε.

Η αυτοκριτική δε θα μπορούσε να λειτουργεί διαφορετικά. Μπορεί να λειτουργήσει με γνώμονα το φόβο της απόρριψης από τους άλλους, μπορεί να λειτουργήσει και με γνώμονα την αγάπη προς τον εαυτό. Καθώς αναπτύσσεται η συνειδητότητα προχωρούμε από τον πρώτο τρόπο λειτουργίας στο δεύτερο. Αν δεχτούμε ότι η ανάπτυξη της συνειδητότητας είανι στενά συνδεδεμένη με την αυτογνωσία, δεν είναι λοιπόν και η αυτοκριτική κομμάτι της; Μήπως η αυτοκριτική δεν προέρχεται από την ευθύνη προς τις πράξεις μας ή την επιθυμία του ελέγχου των πράξεών μας; Ένας άλλος τρόπος για να το κατανοήσουμε αυτό είναι η συνεχής αυτοπαρατήρηση του εαυτού μας κατά τη διάρκεια της ημέρας, συνοδευόμενη από την κατανόηση. Δηλαδή, καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας ένας άνθρωπος πρέπει να είναι συνειδητός, παρατηρητικός προκειμένου να ανακεφαλαιώσει στο κλείσιμο της ημέρας τη στάση του και τη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια αυτής.

Κλείνοντας, αν μπορέσει η αυτοκριτική να φτάσει τόσο βαθιά, ώστε να αγγίξει την ίδια την κριτική μας, τότε σμιλεύεται η κρίση κλείνοντας έτσι έναν κύκλο - τρίπτυχο. Όσο πιο τίμια και ειλικρινής η αυτοκριτική μας, τόσο πιο πολύ πλησιάζουμε την αυτογνωσία.  Η μαθητεία μας στη χρήση του εργαλείου της κρίσης μπορεί έτσι να γίνει άψογη.

Εν τέλει, η αυτοκριτική είναι ο δρόμος για την αυτογνωσία ή χρειάζεται αυτογνωσία για να κάνεις αυτοκριτική;

Φώνια, deBarzak, Αθηναΐδα, Ατόφιος

Περί Κριτικής

Όλοι έχουμε ή ερχόμαστε αντιμέτωποι κάποια στιγμή με το θέμα της κριτικής. Η κριτική περιλαμβάνει και τη θετική της πλευρά (από θετικές απόψεις μέχρι την κολακεία) και την αρνητική της πλευρά (από αρνητικές απόψεις μέχρι την μομφή). Μερικοί επιλέγουμε να την κρύψουμε κάτω από το τραπέζι και άλλοι επιλέγουμε να την δούμε – πως την εισπράτουμε και πως την εκφέρουμε.

Ξεκινώντας, κανείς έχει απόψεις για τα πράγματα – του αρέσουν, δεν του αρέσουν, συμφωνεί, διαφωνεί και τα λοιπά. Η άποψη αυτή μπορεί να δομηθεί ώστε να παράγει την κρίση που σύμφωνα με το λεξικό είναι η «εμπεριστατωμένη άποψη» για κάτι. Από την κρίση παράγεται η κριτική που είναι η αξιολόγηση φαινομένων. Ωστόσο, μέσω της χρήσης η λέξη κριτική, έχει φτάσει να σημαίνει επίκριση, δηλαδή μομφή ή αποδοκιμασία. Στην ακόμη πιο αρνητική έκφανση μπορούμε να φτάσουμε στην κατάκριση – την κατηγορία ή την έντονη αποδοκιμασία.

Πολλές φορές, με την κριτική (κυρίως αρνητική) που μας ασκείται πυροδοτείται ένας εσωτερικός μηχανισμός – αυτό που ήδη γίνεται μέσα μας «συνταιριάζει» με αυτό που ακούγεται. Κάποιες από αυτές τις φορές, ξυπνάει ο Θυμός.

Φτάνοντας στο κατώφλι του θυμού, είναι σοφό να αφουγκραστούμε το χρήσιμο αυτό συναίσθημα του θυμού.

Μπορώ να αφουγκραστώ το θυμό μου;
Τι είναι αυτό που με κάνει να αντιδρώ;
Επιτίθεμαι αμυνόμενος και δικαίως κατά την άποψη μου ή συμπεριφέρομαι κάπως αλλιώς;

Χρειάζεται να πάρουμε ευθύνη των συναισθημάτων μας, χωρίς να αποδίδουμε όλη την ευθύνη στον φορέα της κριτικής. Αυτό έχει να κάνει και με το θέμα της ευθυξίας. Μερικές φορές, τα πράγματα μπορεί να μην είναι ακριβώς όπως τα βλέπουμε λόγω της διαμόρφωσης που ο καθένας από εμάς έχει «υποστεί» ως παιδί.

Μέσα στα πλαίσια της διαμόρφωσης και της τυφλότητας μας, πολύ συχνά γινόμαστε αυτοί που εκφέρουν την καμουφλαρισμένη αρνητική κριτική χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι το κάνουμε. Αν λάβουμε υπόψη, ότι το 85% της επικοινωνίας βασίζεται σε μια μη λεκτική τέτοια, μπορούμε να καταλάβουμε πως παρορμητικά μπορούμε να πέσουμε σε αυτή την παγίδα.

Ο τρόπος συμπεριφοράς και ο τρόπος ομιλίας μπορεί να αλλάξει με τις εσωτερικές μας αλλαγές, κυρίως μέσω αυτών που παρατηρούμε για τον εαυτό μας και τους λόγους για τους οποίους αντιδρούμε στα πράγματα… Υπό αυτό το φως:

Βλέποντας ότι μας ενοχλεί η επίκριση, μήπως θα μπορούσαμε να γίνουμε πιο προσεκτικοί στο λόγο μας;
Αν δε μας ενοχλεί, μήπως μπορούμε να καταλάβουμε που και γιατί ενοχλούνται οι άλλοι;
Όταν τοποθετούμαι απέναντι σε ένα κείμενο, τοποθετούμαι στο περιεχόμενο του κειμένου ή στον γράφοντα το κείμενο;
Διαφοροποιείται η κριτική ανάλογα με το αν το άτομο είναι γνωστό ή άγνωστο;
Μήπως μια αποδοχή του εαυτού μας, μας κάνει πιο δεκτικούς στην κριτική (θετική ή αρνητική);

Αθηναΐδα και Ατόφιος